به گزارش پایگاه خبری تحلیلی پیک قلم به نقل از فرهیختگان؛ سفر سیدابراهیم رئیسی به ترکمنستان برای شرکت در پانزدهمین نشست سران کشورهای عضو سازمان همکاری اقتصادی اکو، دومین سفر رئیس‌جمهور منتخب ایران به خارج از کشور است. رئیسی درحالی برای دومین‌بار در یک اجلاس منطقه‌ای شرکت می‌کند که پیش از این در اجلاس سران سازمان ملل متحد در نیویورک شرکت نکرده بود. هرچند رسیدگی به مسائل کشور و اولویت داشتن آن، دلیلی بود که ازسوی دولت برای عدم حضور رئیس‌جمهور در نیویورک ذکر شد، اما از مقایسه نوع مواجهه رئیس‌جمهور با اجلاس‌های بین‌المللی می‌شود متوجه اولویت‌بندی‌های دولت در این زمینه نیز شد.
برای اینکه بتوانیم راهبرد دولت‌ها در مواجهه با مسائل مختلف را بررسی کنیم، یکی از مواردی که به دقیق‌تر شدن این ارزیابی کمک می‌کند، توجه به اولویت‌بندی دولت‌ها در مواجهه با مسائل مختلف است. یکی از مواردی که همیشه درمورد این دولت موردسوال قرار می‌گیرد، جهت‌گیری این دولت در عرصه سیاست خارجه است.
هرچند حضور دولتمردان دولت سیزدهم در پشت میز مذاکره با طرفین غربی نشان می‌دهد دولت در عرصه سیاست خارجه با نگاهی تک‌بعدی عمل نکرده و رویکردی کاملا تعاملی در مواجهه با کشورهای مختلف دنیا دارد، اما گشودن درهای دیپلماسی به‌سمت سایر نقاط دنیا به‌وضوح نشان می‌دهد تعامل با دنیا در نگاه دولت سیزدهم صرفا به کشورهای غربی محدود نمی‌شود و این دولت همه تخم‌مرغ‌های خود را در سبد غرب نچیده است. نکته دیگری که از مواجهه دولت با دنیا برداشت می‌شود این است که دولت نه‌تنها سیاست خارجه را محدود به غرب نمی‌بیند، بلکه تعامل با منطقه و شرق را به‌مراتب ارزشمندتر از غرب می‌بیند؛ نگاهی که در مواجهه ایران با کشورهای منطقه به‌روشنی برداشت می‌شود؛ چراکه ظرفیت‌های به‌مراتب در دسترس‌تری را نسبت‌به نگاه به غرب برای ایران به‌همرا می‌آورد که در ادامه به برخی از آنها مختصر پرداخته می‌شود.
انرژی
یکی از مواردی که تحریم‌های آمریکا علیه ایران را بسیار اثرگذار نشان می‌دهد، تحریم ایران در حوزه انرژی است. از آنجاکه عمده درآمد‌های ایران ناشی‌از صادرات انواع مختلف انرژی است، تحریم ایران در این حوزه صادرات ایران را در این حوزه کاهش داده و فشار اقتصادی سنگینی را به ایران تحمیل می‌کند. این اتفاق طی سال‌های گذشته درحالی رخ داده است که کشورهای منطقه عمده صادرکننده‌های انرژی جهان محسوب می‌شوند و تعامل با این کشورها و اعمال سیاست‌های هماهنگ می‌تواند مانع از کنار گذاشتن بدون هزینه ایران از بازار جهانی شده و اثر اقدامات تحریمی را تا حد زیادی کاهش دهد.
ازطرفی از آنجاکه بخش زیادی از انرژی در کشورهای آسیای شرقی و شبه‌قاره نظیر چین و هند مصرف می‌شود، تعامل با این دو کشور بازار صادراتی قابل‌توجهی را برای ایران فراهم می‌آورد که استفاده از آن بخش زیادی از مشکل فروش انرژی را حل می‌کند.
نمونه‌ای از تعامل با کشورهای منطقه در زمینه انرژی را در توافق روزگذشته ایران، ترکمنستان و آذربایجان برای سوآپ ۲ میلیارد مترمکعب گاز شاهد بودیم. طبق این توافق ۲ میلیارد متر مکعب گاز ترکمنستان از مسیر ایران به جمهوری آذربایجان ترانزیت (سوآپ) خواهد شد. ایران نیز گاز مصرفی مورد نیاز خود در پنج استان کشور را از حق انتقال این گاز برداشت خواهد کرد. این قرارداد از اول دی‌ماه امسال بدون سقف زمانی اجرا می‌شود.
ظرفیت‌های گردشگری
قرابت فرهنگی مردم کشورهای منطقه با ایران باعث شکل‌گیری نگاه نسبتا مثبتی از ایران در ذهن مردم این کشورها شده است. نمونه‌ای از این نگاه مثبت را در استقبال مردم تاجیکستان از سیدابراهیم رئیسی در سفری که اخیرا به این کشور داشت شاهد بودیم. وجود چنین نگاهی یک ظرفیت بسیار مناسب را برای پذیرش گردشگر از این کشورها به‌وجود آورده که نباید بلااستفاده بماند. جدا از ظرفیت‌های طبیعی، تاریخی و فرهنگی که ایران می‌تواند در حوزه گردشگری از آن بهره ببرد، ظرفیت‌های مناسب دیگری نیز وجود دارد که باتوجه به قرابت فرهنگی مردم کشورهای منطقه با ما می‌تواند با استقبال خوبی ازجانب آنها مواجه شود و نیاز است با جدیت بیشتر موردتوجه قرار گرفته و برای تحقق هرچه بیشتر آن طرح‌ریزی صورت گیرد.
به‌طور مثال وضعیت مناسب ایران در زمینه ارائه خدمات بهداشتی و پزشکی یکی از مواردی است که در زمینه گردشگری سلامت می‌تواند بسیار موثر بوده و ارزآور باشد.
همچنین پذیرش دانشجوی بین‌المللی در رشته‌هایی که در آن ظرفیت خالی زیادی وجود دارد یکی از مواردی است که می‌تواند بخش زیادی از هزینه‌های دانشگاه‌ها را تامین کند.
راه دور زدن تحریم‌های بانکی
یکی از راهکارهایی که برای کم‌اثر کردن تحریم‌های بانکی مطرح می‌شود، استفاده از راهکار تهاتر است. از آنجاکه حجم زیادی از واردات ایران به کالاهای اساسی اختصاص دارد، ایران می‌تواند در تعامل با کشورهای منطقه نیاز خود در این زمینه را با روش‌های پرداختی غیر از مبادلات ارزی تامین کند. از آنجاکه برخی کشورهای منطقه نظیر پاکستان در زمینه کشاورزی اوضاع نسبتا مناسبی دارند و ایران نیز در واردات کالاهایی نظیر غلات و برنج نیازمند واردات است، یکی از راه‌هایی که می‌تواند ما را از مبادلات بانکی بی‌نیاز کرده و ازطرفی هزینه واردات را نیز کاهش دهد، استفاده از ظرفیت تهاتر و تامین نیاز‌های این کشورها است.
در این زمینه نزدیکی کشورها و حمل‌ونقل جاده‌ای به‌صرفه ظرفیتی است که می‌تواند منافع هر دو طرف را تامین کرده و مورد استقبال قرار گیرد.
مناسبات امنیتی
چالش‌های‌های امنیتی منطقه گره‌ای نیست که عامل خارجی بتواند در گشایش آن موثر باشد. به‌طور مثال حتی اگر نخواهیم حضور آمریکا در منطقه را منفعت‌طلبانه قضاوت کنیم، موارد متعددی وجود دارد که این کشور نتوانسته بهبودی در وضعیت امنیتی منطقه ایجاد کند. وضعیت کنونی افغانستان برای نشان دادن نتایج ایفای نقش یک عامل خارجی در منطقه شاهد مثال خوبی است.
از آنجا که بازیگران موثر در ایجاد امنیت کشورهای حاضر در منطقه هستند، طبعا تامین آن نیز نیازمند تعامل با بازیگران اصلی آن است؛ اقدامی که در دیدار‌های رئیس‌جمهور با سران کشورهای مختلف شاهد آن هستیم و در آخرین مورد نیز می‌توان به دیدار روز گذشته سیدابراهیم رئیسی با اردوغان اشاره کرد؛ دیداری که تبادل‌نظر درمورد چالش‌های منطقه محور اصلی آن بود.
تنوع در دیپلماسی، دست پر در مذاکرات
ایجاد راه‌های مختلف برای تامین منافع در عرصه دیپلماسی باعث می‌شود در مذاکرات مختلف ازجمله مذاکرات پیش‌رو در وین ایران بتواند دست پر و بدون وابستگی حاضر شود. گره نخوردن اقتصاد کشور به تعامل با یک بخش خاص از دنیا باعث می‌شود طرف مذاکره نتواند با سوءاستفاده از ناچاری ایران امتیازات اندک را با بهایی زیاد به ایران بفروشد.
