هوش مصنوعی به ماشین‌های هوشمندی گفته می‌شود که از تجربه، درس می‌آموزند و الگو می‌سازند تا وظایفی مانند انسان انجام دهند. به عبارت دیگر، هوش مصنوعی مدل‌سازی رفتار هوشمند انسان‌ها برای حل مسائل پیچیده است.

رسانه‌های خبری از هوش مصنوعی بهره می‌برند مثل تشخیص اخبار و تصاویر جعلی، ترجمه همزمان، چت‌بات مبتنی بر هوش مصنوعی، تبدیل گفتار به متن، نظارت بر محتوا مثل رصد سوگیری جنسیتی و نژادی در خروجی محتوا.

برخی معتقدند در عصر داده و محتوای بی‌نهایت و حاکمیت هوش مصنوعی، ربات‌ها و به اصطلاح اتوماسیون خبر، دیگر روزنامه نگاری به حاشیه می‌رود و کمرنگ می‌شود؛ و شاهد غلبه روزنامه‌نگاری ربات خواهیم بود.

اما در مقابل برخی نیز معتقدند که روزنامه‌نگاری ارتقا خواهد یافت. یکی از آثار جدید و جدی در این حوزه، کتاب «خبرسازان، هوش مصنوعی و آینده روزنامه نگاری» است که دانشگاه کلمبیا در نیویورک سال ۲۰۲۰ منتشر کرد.

فرانچسکو مارکونی، نویسنده این کتاب، یکی از خلاق‌ترین افراد در حوزۀ هوش مصنوعی، داده‌کاوی و روزنامه‌نگاری محاسباتی است.

   او اولین مدیر واحد تحقیق و توسعه در وال استریت ژورنال بود که تیمی از پژوهش‌گران داده‌کاوی را برای کمک به تحریریۀ این رسانه مدیریت می‌کرد. همچنین مدیریت فرآیند استفاده از هوش مصنوعی در تحریریه را در آسوشیتدپرس نیز در کارنامه دارد.

مارکونی در این کتاب توضیح می‌دهد که چگونه با وجود گسترش ربات‌ها روزنامه‌نگاری ارتقا می‌یابد و روزنامه‌نگاران ظرفیت‌ها و راه‌های تازه‌ای برای تنظیم و ارائه خبر می‌یابند.

هوش مصنوعی به منظورِ جایگزینی و حذف روزنامه‌نگاران نیامده است، بلکه تنها ۸ تا ۱۲ درصد از وظایف فعلی روزنامه‌نگاران توسط ماشین‌ها انجام می‌شود که در واقع باعثِ تغییرِ جهتِ سردبیران و روزنامه‌نگاران به سمت محتوای با ارزش افزوده می‌شود یعنی مصاحبه‌های ویژه، تحلیل، روزنامه‌نگاری مبتنی بر داده و روزنامه نگاری تحقیقی. در واقع به نظر او کار روزنامه نگاری کیفی‌تر می‌شود.

او با بررسی فرصت‌ها و چالش‌های پیش‌رو توضیح می‌دهد که هوش مصنوعی کمک می‌کند تا هم اخبار بیشتری منتشر شوند و هم سریع‌تر منتشر شوند و مهم‌تر از آن تحلیل‌ها عمیق‌تر شوند و تصریح می‌کند که چشم‌انداز روزنامه‌نگاری در حال بهتر شدن است و می‌نویسد که کار روزنا‌مه‌نگاران جهان امروز بسیار متفاوت از یک نسل قبل است.

آنها غرق در انبوه داده‌ها هستند که بی‌سابقه است. اما اگرچه با هوش مصنوعی می‌توان از طریق سابقه فعالیت‌های شهروندان در رسانه‌های اجتماعی و بررسی هشتگ‌ها و لایک‌ها و بازدیدهایشان، گرایش و ذائقه مخاطب را ارزیابی و دسته بندی کرد و البته لایک‌های بعدی او را پیش‌بینی کرد. اما همچنان به سردبیری و در واقع نگاه روزنامه نگاریک نیاز است و این بینش و مسئولیت اجتماعی نقش اصلی را بازی می‌کند. از این نظر انسانها باید در کل فرایند روزنامه نگاری محور باشند.
روزنامه‌نگاری به شفافیت و وضوح نیاز دارد و این کمکی است که هوش مصنوعی به آن می‌کند. این کمک ابعاد مختلف دارد.
می‌توانیم از هوش مصنوعی برای تشخیص این‌که یک اجتماع از مخاطبان بر اساس سوابق و عادت‌های قبلی‌ چه اطلاعاتی در مورد فلان موضوع می‌داند، استفاده کنیم، در واقع یک نوع شخصی‌سازی در مقیاس اجتماع و شبکه برای اینکه چه اجتماعاتی به چه اطلاعات تکمیلی نیاز دارد.
علاوه بر آن می‌توان از آن دانش برای نحوه ارائه به‌روزرسانی‌هایی دربارۀ آن موضوع نیز الگو و ایده گرفت و استفاده کرد. چراکه با توجه به مجموعه تحولات در حوزه فناوری و فرهنگ مصرف خبری، نه تنها محتوا بلکه ساختار روایت‌ها نیاز به بازاندیشی دارد. شغل روزنامه‌نگاری مستلزم ترکیبی از کارهای مختلف است. آنها بیرون می‌روند و اطلاعات پیدا می‌کنند، سؤال می‌پرسند، مشاهده می‌کنند و روندهای موجود در داده‌ها را شناسایی می‌ کنند.

آنها یک گزارش می‌نویسند یا آن را به صورت صوتی یا تصویری ضبط می‌کنند و پس از اتمام، راه‌های دیگری علاوه بر اتاق خبر روزنامه یا تلوزیون برای انتشار آن مانند یک توئیت یا پست در فیس‌بوک در نظر می‌گیرند. حالا در عصر داده و شبکه و امکان دسترسی‌های گسترده، روزنامه‌نگاران باید در نحوۀ ساخت اشکال مختلف گزارش نیز بازندیشی کنند. هوش مصنوعی به روزنامه‌نگاران کمک ‌می‌کند تا الگوها را جستجو کنند و روایت‌هایی را در این مجموعه‌های بزرگ داده‌ها پیدا کنند.

جرمی گیلبرت، استاد دانشگاه نورث‌وسترن، گفته است:  نمی‌توانم به زمان دیگری در چهل سال گذشته فکر کنم که روزنامه‌نگاری به اندازۀ اکنون اهمیت داشته باشد. نیاز اساسی به روزنامه‌نگاری بهتر و با کیفیت‌تر وجود دارد، اما در دنیای امروز این امر بدون پذیرش هوش مصنوعی امکان‌پذیر نیست.
هوش مصنوعی قلب مدل کسب‌وکار رسانه های خبری در آینده است و از این رو تاکنون کنفرانس‌های متعددی در مورد اینکه چه تاثیری بر آینده روزنامه‌نگاری می‌گذارد برگزار شده است. ابعاد مختلف تاثیر آن در خبر را باید در دانشگاه ها جدی گرفت و با استارت‌آپ‌ها آغاز کرد. مارکونی توصیه می‌کند که روزنامه نگاران باید آموزش ببینند تا برای تحول آماده باشند.
تحولات فناوری، بی‌شکیب و ناگزیر است و صنعت رسانه کشور ما نیز از آن برکنار نیست. درک درست از جهان پیش رو لازمه مدیریت تحول است و لذا دانشگاه‌ها، سازمان‌های مسؤول و خود رسانه‌های خبری همگی در این مدیریت تحول رسانه‌ها مسئولیت دارند. کارآمدی رسانه‌های خبری کشور در گرو توجه به پدیده‌های در حال گسترش است.