جمعه, ۲۵ مهر ۱۴۰۴ / ۰۹:۲۴:۵۳
«”جو بایدن” به تازگی توافقنامه ای را امضا کرده و در قالب آن متعهد شده که از تمامی مولفه ها و عناصر قدرت ملی آمریکا استفاده خواهد کرد(از جمله از زور و نیروی نظامی) تا مانع از آنچه دستیابی ایران به سلاح‌های اتمی می خواند، شود. اقدامی که از حیث منطقی و حقوقی، هیچ تناسبی […]
در این راستا، این اندیشکده آمریکایی تاکید می کند که سیاست های بایدن در قبال ایران، برخلاف لفاظی‌های وی، هیچ تفاوت ماهوی با رویکردهای دولت ترامپ ندارند و بایدن صرفا راه آسان که همان انتقاد از سیاست های ترامپ راجع به ایران است را جهت توجیه کردنِ ناکارآمدی اش در تعامل سازنده با تهران مد نظر قرار داده است.
اندیکشده کوئینسی در این رابطه می نویسد: «در تاریخ ۲۴ ماه مارس سال جاری میلادی، جو بایدن رئیس جمهور آمریکا یک خط قرمز را تعریف کرد: اگر روسیه از تسلیحات شیمیایی در اوکراین استفاده کند، این مساله با واکنش سازمان ناتو مواجه خواهد شد. وقتی از بایدن در مورد ماهیت واکنش ناتو سوال شد، بایدن هیچ موضع‌گیری روشنی نداشت. وی در این رابطه گفت: “ماهیت واکنش بستگی به ماهیتِ و ابعاد اقدام روسیه خواهد داشت. بدون تردید واکنش، متناسب با اقدام روسیه خواهد بود”. از این موضع گیری بایدن اینگونه بر می آید که دولت آمریکا نیز در پاسخ به حمل شیمیایی ادعایی که به دولت روسیه نسبت می دهد، به یک حمله شیمیایی اقدام خواهد کرد.
دو روز بعد در پایان یک سخنرانی، اینطور به نظر می رسید که بایدن عملا خواستار وقوع کودتا در روسیه بود. وی گفت: “محض رضای خدا، این مرد(اشاره به پوتین) نباید در قدرت باقی بماند”.
در این میان جالب اینکه هواداران دولت مجبور شدند تا از موضع کاخ سفید در قبال روسیه و پوتین عقب‌نشینی کنند. بایدن در دوره ریاست جمهوری خود به وضوح نشان داده که عادات بدی دارد و از دستورکارهای معمول و پروتکل ها خارج می شود و عملا چیزهایی را می گوید که اساسا به نظر نمی رسد که انعکاس دهنده موضع رسمی آمریکا باشند(مواضعی که در راستای منافع این کشور باشد).
در روز ۱۳ جولای، اینطور به نظر می رسد که وی بار دیگر یک چنین اقدامی را انجام داد. در این چهارچوب وی وقتی با این پرسش رو به رو شد که آیا آمریکا از زور و نیروی نظامی جهت آنچه ایجاد مانع در مسیر دستیابی ایران به تسلیحات اتمی ادعا می شود، استفاده خواهد کرد یا خیر؟ گفت: “اگر این مساله گزینه آخر باشد، بله”. کاخ سفید یک روز بعد در تاریخ ۱۴ جولای و در چهارچوب امضای اعلامیه مشترک روابط راهبردی آمریکا و اسرائیل، تاکید کرد نَه فقط بر تعهد ثابت و قدیمی خود مبنی جلوگیری از دسترسی ایران به بمب اتمی، همچنان وفادار است، بلکه بایدن اعلام کرد آمریکا آماده است تا از تمامی مولفه های قدرت ملی خود نیز استفاده کند تا این هدف را محقق سازد.
در این نقطه باید پرسید که چرا بایدن چنین می کند؟ چرا وی تاکید می کند که آمریکا از تمامی مولفه های قدرت ملی خود علیه ایران در صورت لزوم استفاده می کند؟ اساسا چرا باید در اعلامیه مشترک با رژیم اسرائیل یکچنین مساله ای گنجانده شود؟ اشکالات اساسی بر این موضع بایدن و اعلامیه مذکور وارد است.
آیا اساسا طبق قوانین بین المللی اتخاذ یک چنین مواضعی درست و مشروع است؟ آیا حقوق بین الملل این اجازه را صادر می کند تا آمریکا به کشوری که نَه به آمریکا حمله کرده و نَه آن را تهدید به حمله کرده، صرفا با این استدلال که می خواهد مانع از دستیابی آن به تسلیحات اتمی شود حمله کند؟ “ریچارد فالک” استاد بازنشسته حقوق بین الملل در دانشگاه پرینستون در موضع گیری می گوید: “یک جنگ پیشگیرانه علیه ایران صرفا با این دعا که این کشور برخی خطوط قرمز هسته ای را رد کرده و در آستانه تبدیل شدن به یک قدرت اتمی قرار دارد، تفاوت و اختلافی فاحش و بنیادین با اصولِ منشور حقوق بین الملل سازمان ملل متحد دارد”. وی افزود با این حال، این موقعیت همچون همه موقعیت ها، مساله ای مبهم است زیرا پنج عضو دائم شورای امنیت سازمان ملل متحد با استناد به حق وتوی خود می توانند در مورد برخی رویه های نامشروع، مسیر مخالفت را در پیش گیرند و هزینه های سنگینی را بر قانون شکنان تحمیل کنند.
دومین مشکل موضع گیری های اخیر بایدن علیه ایران و حرکت در مسیر جنگ با این کشور این است که علی‌رغم عقاید رایج، هنوز به هیچ عنوان قطعی نیست که ایران بخواهد به سلاح های اتمی دسترسی پیدا کند. بر اساس تفسیر ایران از حقوق اسلامی، تسلیحات اتمی حرام هستند و از سوی خدا قدغن و ممنوعه می‌باشند. این مساله به تایید “آیت الله روح الله خمینی” نخستین رهبر انقلاب اسلامی ایران نیز رسیده است. البته که پس از ایشان، “آیت الله خامنه ای” رهبر جمهوری اسلامی ایران تاکید کرده اند که از منظر ایدئولوژیک و فقهی، ایران توسعه تسلیحات اتمی را امری غیرقانونی در نظر می گیرد. ایران همچنین استفاده از یک چنین تسلیحاتی را نیز “گناهی کبیره” ارزیابی می کند.
سال ۲۰۰۳، آیت الله خامنه ای فتوایی را صادر کردند که تاکید می کرد تسلیحات کشتارجمعی از سوی اسلام قدغن اعلام شده اند.
اگرچه اختلاف نظرهایی در مورد دامنه این حکم و اینکه چگونه عملیاتی خواهد شد وجود دارد با این حال باید به یاد داشته باشیم که در جریان جنگ ایران و عراق نیز، ایران در پاسخ به اقدام رژیم بعث در انجام حملات شیمیایی علیه بخش هایی از ایران، مقابله به مثل نکرد. مساله ای که در شرایط کنونی نیز حاوی درس های قابل توجهی است.
در عین حال باید توجه داشته باشیم که بر اساس ارزیابی های آژانس اطلاعات ملی آمریکا در سال های ۲۰۰۷ و ۲۰۱۱ نیز با اطمینان بالا این نکته مورد اشاره قرار گرفته که ایران به دنبال ساختِ تسلیحات اتمی نیست. در سال ۲۰۱۲، “لئون پانتا” وزیر دفاع آمریکا تاکید داشت که ایران به دنبل ساخت تسلیحات اتمی نیست. “محمد البرادعی” دبیر کل سابق آژانس بین الملی انرژی اتمی نیز در موضع گیری به “سیمور هرش” خبرنگار مشهور گفت که “در دوره فعالیت کاری ام در آژانس بین المللی انرژی اتمی، ما حتی کوچکترین مدرکی دال بر این مساله مشاهده نکردیم که ایران بخواهد به سمت تولید تسلیحات اتمی حرکت کند”.
حتی برخی نویسندگان نظیر “گرت پورتر” در کتاب “بحران ساختگی: داستان گفته نشده هراس هسته ای ایران” تاکید دارند که بر خلاف برخی ادعاهای نهادهای اطلاعاتی آمریکایی، ایران حتی قبل از سال ۲۰۰۳ نیز هیچ نیتی جهت دستیابی به تسلیحات اتمی نداشته است. آژانس بین المللی انرژی اتمی نیز در گزارش های مختلف خود بارها تاکید کرده که موارد ادعایی ایران با یافته های این نهاد بین المللی مطابقت داشته اند. پورتر در کتاب خود می گوید که “آژانس بین المللی انرژی اتمی باید به طور رسمی اعتراف کند که هیچ سند و مدرکی را دال بر جهت گیری نظامیِ برنامه اتمی ایران پیدا نکرده است”. البته که برخی دیگران از تحلیلگران نیز به این نکته اشاره دارند که حتی برخی اشارات دال بر اینکه برنامه اتمی ایران در دوره قبل از سال ۲۰۰۳ ماهیت نظامی داشته است، تا حد زیادی اغراق شده است.
حتی اگر بپذیریم که ایران سوگیری نظامی در برنامه اتمی خود داشته، موافقت این کشور با توافق برجام بهترین راه حل جهت مهار توانمندی های هسته ای ایران بود. با این حال خودِ آمریکا با خروج از برجام، عملا این دستاورد را به آتش کشید. مساله ای که البته بارها مورد انتقاد بایدن و تیم امنیت ملی و سیاست خارجی وی نیز قرار گرفته است.
با این همه، بایدن تاکنون صرفا راه ساده و آسانِ انتقاد از ترامپ را دنبال کرده و عملا هیچ رویه و سیاستی را متفاوت از رویکرد وی در قبال ایران عملیاتی نکرده است. دولت بایدن عملا به وعده خود قبل از به دست گرفتن قدرت مبنی بر اینکه بار دیگر آمریکا را به چهارچوب توافق برجام بازخواهد گرداند، عمل نکرد. وقتی هم که این مساله در آمریکا سرو صدا به پا کرد صرفا گفت که فقط در دوره خود می تواند یک چنین تعهدی دهد که توافق برجام نقض نخواهد شد(مساله ای که مطلوب ایران نیست).
دولت بایدن از خارج کردن نام سپاه پاسداران انقلاب اسلامی از فهرست سازمان های تروریستی آمریکا خودداری کرده است. مساله ای که در نوع خود به یک مانع اساسی در چهارچوب روند احیای برجام تبدیل شده است. بایدن در جریان مصاحبه اخیر خود در تاریخ ۱۳ جولای تاکید کرد که حتی اگر به قیمت مرگ برجام تمام شود، وی همچنان سپاه پاسداران انقلاب اسلامی را در فهرست سازمان های تروریستی آمریکا حفظ خواهد کرد.
با توجه به وعده هایی که بایدن در جریان مصاحبه اخیر خود داده، به نوعی این فرضیه در ذهن متبادر می شود که بایدن حاضر است با ایران وارد جنگ شود اما سپاه را از فهرست سامان های تروریستی آمریکا خارج نکند. جدای از اینها نباید فراموش کرد که دولت آمریکا عملا ایران را در شرایطی به جنگ تهدید می کند و تاکید دارد که نباید تهران توافق ان پی تی را نقض کند که خود ناقض بزرگ این توافق است و زرادخانه های گسترده اتمی را در اختیار دارد. در این میان آمریکا به جای اینکه دستورکار خلع سلاح اتمی را دنبال کند، عملا خود زرادخانه‌های اتمی اش را مدرن تر می کند و حتی آن ها را توسعه می بخشد.
درنهایت باید پرسید که چرا دولت آمریکا این قدر در مورد ایران و برنامه اتمی آن حساس است؟ در واقع چرا ایران؟ جدای از نمونه ادعایی عراق، آمریکا در مورد هیچ کشور دیگری با این ادعا که می خواهد مانع از دستیابی آن به تسلیحات اتمی شود، وارد جنگ نشده است. عجیب تر اینکه آمریکا حتی قول داده که برنامه هسته ای مخفی دوستان خود را هم پنهان کند. مثلا آمریکا به هند در روند برنامه اتمی این کشور و دستیابی آن به سلاح‌های هسته ای کمک های قابل توجهی را انجام داد. دولت آمریکا حتی با دور زدن قوانین خودِ آمریکا به هندوستان اجازه داده تا وارد بازار مواد و تجهیزات غیرنظامی هسته ای در جهان شود.
پس از آنکه هند به سلاح های اتمی دست پیدا کرد، چین نیز به رقیب هند یعنی پاکستان کمک کرد تا به سلاح های اتمی دست پیدا کند. در این نمونه هم آمریکا عملا چشم خود را بر مساله بست و در ازای کمک های قابل توجه پاکستان به آمریکا در قضیه افغانستان به نوعی موضعی را در برابر اقدام پاکستان در تولید سلاح های اتمی اتخاذ نکرد. واشینگتن حتی به پاکستان جنگنده های پیشرفته اف ۱۶ را فروخت که می توانند بخشی از توان تهاجمیِ هسته ای آن باشند.
حتی کره شمالی که دشمن رسمی آمریکا تلقی می شود، هدفِ جنگ طلبی و یا آنچه در اعلامیه مشترک اسرائیل و آمریکا مبنی بر اینکه آمریکا باید از تمامی مولفه های قدرت ملی خود جهت برخورد با ایران استفاده کند(به دلیل برنامه اتمی ایران و پیشرفت هایش در این حوزه) قرار نگرفته است. تمامیِ این نگرانی ها، خطر و ابهام تعهد دولت بایدن در قالب اعلامیه مشترک مشارکت راهبردی اسرائیل و آمریکا را گوشزد می کنند».
