سفراحمدمسعود به ایران؛ رایزنی در راستای چالشها و تحولات داخلی افغانستان

برخی رسانه‌های داخل کشور نیز از همان زمان پیشرفت طالبان در افغانستان مواضع خود را به این سمت و سو هدایت کردند که بگویند این گروه، دچار تغییراتی اساسی شده و بـــا ۲۰ سال قبل متفاوت هستند. اما آنچه در عمل در این مدت رخ داد بیانگر مطلبی دیگر بود. در این چند ماهه حکومت طالبان چیزی که بخواهد بیانگر تغییرات کلیدی در خودش باشد نشان نداد. سه چهار روز از آمدن طالب‌ها نگذشته بود که یک مجری زن تلویزیون، خبر از این داد که به من گفته‌اند دیگر فعالیت نکن. بعد هم طالبان آموزش مختلط را ریشه تمامی بدی‌ها در جامعه دانسته و به آن در دانشگاه‌هـا خاتمه دادند. بسته شدن وزارت زنان و جایگزینی مرکز امر بــه معروف و نهی از منکر به جای آن، منع یا حضور با تاخیر دانش‌آمــــوزان دختر به مدرسه، بیکاری بسیاری از بانوان افغان از شغلشان، محدودیت در رفت‌ وآمد آنان در خیابان تا جهاد نکاح. اما محدودیت آزادی‌های اجتماعی و زنان تنها بخشی از ماجرا بود. اقدامات طالبان خشونت بیشتری به خـــود گـــرفت. معلـــوم شد هم همان احکام قبلی بر سر جای خود هستنـــد و هم همان نگاه مشمئز کننده پیشین این گروه. اگر چه پیش از حکمرانی این گروه و در زمان پیشروی آنها در افغانستان هم حوادثی مانند کشتار سربازان تسـلیم شـــده، کشتــن «خاشه» کمدین افغانی و… در شبکه‌های اجتماعی چهره واقعی این گروه را نشان می‌داد. جنایت طالب‌ها در پنجشیر اما شاید به عنوان تلخ ترین و سخت ترین این اقدامات در افغانستان باشد. آنها حتی دانشگاه پنجشیررا هم آتـــــش زدنـــد . اگرچه  در ابتدا بمبگذاری هـــای داعش فرصت خوبی برای سرپوش گذاشتن بر عملکرد طالبان و همان رویکرد «بدو بدتر» بود بدان معنا که طالب ها راباید ترجیح داد، چرا که در مقابل داعش خواهند ایستاد. اما روند بمبگذاری های سریالی در اماکن مختلف از جمله انفجارهای چندین باره در مسجد شیعیان و یا تداوم حملات انتحاری داعش نشان داد که اگر طالبان را همراه داعش به شمار نیاوریم اما توان مقابله و برقراری امنیت در این مدت را نیز نداشته است. در تمامی این مدت ایران نیز مانند خیلی از کشورها تلاش داشت تا با یک موضع گیری نامشخص و سردرگم با عنوان تاکید بر تشکیل دولت فراگیر از سوی طالبان، خود را وارد مبحث افغانستان نکنـــد و به نوعـــی راه همــراهی با طالبان را به صــــورت محتاط در پیش بگیرد اما شواهد نشان میداد که انتظار دولت فراگیر از سوی طالبان در عین مضحک بودن،  منفعلانه‌ترین واکنش‌هاست. دولــــت طــالبان متــــشکل از وزارتخانه‌هایی است که ۴ تا ۵ نفراز وزیـــرانش جـــزء تروریست‌هایی هستند که بعضا حتی برایشان جایزه گذاشته شده، در این میان شواهد، بیانگر اختلافات شدید درونی طالبان هم بود و اینکه حتی خبر زخمی شــــدن ملاغنی برادر نیز برای مدتی رسانه‌ای شد تا جایی که بعدتر او در تلویزیون به طور مشکوکی و به صورت دیکته شده خبر اختلافات خودش را رد می‌کرد. حالا دو موضوع کاملا بر همگان آشکار شـــده است.  نخـــست اینکه طالبان توان مقابله با داعش را ندارد . دوم نه توان و نه قصد تشکیل دولت فراگیر را. اما علاوه براین طی روزهای گذشته برخی مقامات طالبان موضع گیری هایی نیز داشته اند آن ها مشخصا کنایه های سنگینی را نثار تهران کرده اند، به عبارتی آن ها برخلاف چند ماه اخیر حاکمیت ایران را نیز تحت الشعاع قرارداده اند. مسئله ای که نشان از پدیدار شدن اختلافاتی می‌دهد. درست مثل وقتی که یکی از مقامات طالبان خطاب به ایران اعلام کرد که آیا خود حاکمان ایران حاضرند که حکومتی فراگـــیر تشکیل دهنـــد که اکنون خطاب به دولت طالبان آن را طلب می‌کنند؟ اظهاراتی که قطعا مقامات ایران آن را بر نمیتابند و چه بسا به فکر این بیفتند که باید به فکر تجدید نظر در ارتباط با افغانستان بود. برخی نگاه ها شاید بیانگر فاصله گرفتن و یا تلاش طالب‌ها برای جدایی سیاسی  از ایران است. در مقابل دیدارهای اخیرشان با آمریکا و همینطور حضور هواپیماهای پاکستانــــی در جنگ طالبان علیه پنجشیر بیانگر گرایش طالبان به پاکستان بوده  نه ایران.