آلودگی هوا، سالانه ۱۰ میلیون نفر را می‌کشد، چرا امر عادی شده است…؟!

 پاییز گذشته، سازمان جهانی بهداشت استاندارد جهانی کیفیت هوا را از ۱۰ میکروگرم ذرات معلق در هر متر مکعب به ۵ میکروگرم کاهش داد. این اصطلاحات و استاندارد‌ها می‌توانند انتزاعی به نظر برسند که درک معنای آن را قدری دشوار می‌سازد. با این وجود، ماه گذشته پروژه شاخص زندگی کیفیت هوای دانشگاه شیکاگو استاندارد طلایی در تحقیقات جهانی کیفیت هوا به روزرسانی بزرگی را منتشر کرد که دستورالعمل‌های جدید را در خود جای داده و رقم ۹۷۳ از ۱۰۰۰ (۹۷.۳ درصد) را مطرح کرد.

این آسیب در مکان‌های فقیرتر شدیدتر است. با این وجود، نتیجه ارزیابی به طور چشمگیری نشان می‌داد آلودگی هوا در بخش‌های ثروتمند جهان نیز یافت می‌شود. در ایالات متحده پیش از به روزرسانی داده‌های سازمان بهداشت جهانی حدود ۸ درصد از آن کشور هوای آلوده را تنفس می‌کردند و پس از به روزرسانی این رقم در حدود ۹۳ درصد بود و در سراسر اروپا ارقام تازه نشان دهنده افزایش از ۴۷ درصد به ۹۵.۵ درصد است.

بر اساس تحلیل جداگانه سازمان بهداشت جهانی دستورالعمل‌های شرکت فیلتر هوا IQAi چشم اندازی بدتر را پیش روی‌مان قرار می‌دهد: هیچ کشوری در جهان مقررات و توصیه‌های استاندارد سازمان بهداشت جهانی را رعایت نمی‌کند. تنها سه منطقه در کل جهان دارای هوای سالم هستند. هر کدام یک جزیره کوچک هستند: پورتوریکو، جزایر ویرجین ایالات متحده و قلمرو فرانسه کالدونیای جدید در اقیانوس آرام.

هوای ناسالم چقدر ناسالم است؟ طیف کاملی از تاثیرات می‌تواند تحت این اصطلاح قرار گیرد. با این وجود، در حالی که آلودگی در دالاس به معنای چیزی بسیار متفاوت از دهلی است در سطح جهانی تاثیرات آن به طور قابل ملاحظه‌ای وحشتناک است. شاید سالانه ۱۰ میلیون نفر در سراسر جهان به دلیل اثرات حاد و تجمعی آلودگی هوا جان خود را از دست می‌دهند و از این تعداد هشت میلیون نفر به ذرات معلق تولید شده از سوزاندن سوخت‌های فسیلی مربوط می‌شوند. یعنی یک مورد مرگ از هر پنج مورد مرگی که رخ می‌دهند.

برخی از برآورد‌ها پایین‌تر است. تقریبا همه آنان به میلیون‌ها نفر می‌رسند. این یک رقم جهانی در هر سال است. برای انطباق دادن آن با مجموع مرگ و میر ناشی از شیوع کرونا مرگ و میر بر اثر آلودگی هوا در مقیاس تلفات ناشی از کشتار یهودیان در جریان هولوکاست است و با ادامه سوزاندن سوخت‌های فسیلی مجموع آن جمع می‌شود: ده میلیون مرگ زودرس در هر ۱۲ ماه، ۱۰۰ میلیون مرگ در هر دهه است و در طول زندگی من ۴۰۰ میلیون مرگ خواهد بود.

این ارقام به طرز خیره کننده‌ای بزرگ هستند در واقع، به اندازه‌ای بزرگ هستند که آلودگی هوا را تهدیدی بزرگ‌تر از تغییرات آب و هوایی برای مرگ و میر انسان‌ها نشان می‌دهند که شدیدترین تاثیرات آن در آینده است. با این وجود، این ارقام اضطراب شدیدتری را نسبت به آلودگی در حال حاضر ایجاد می‌کند.

متاسفانه به نظر می‌رسد روندی از عادی‌سازی درباره تاثیرات منفی ناشی از آلودگی هوا شکل گرفته است. سالانه ۱۰ میلیون نفر جان خود را بر اثر آلودگی هوا از دست می‌دهند و هنوز چیزی شبیه بسیج‌های سیاسی الهام گرفته از تغییرات اقلیمی در پنج سال گذشته در مورد آلودگی هوا و ضرورت مقابله با آن شکل نگرفته است. وقتی نوبت به تغییرات مخرب می‌رسد عادی‌سازی ارزان‌ترین سازگاری است.

مرگ و میر ناشی از آلودگی هوا به ندرت در گزارش‌های پزشکی قانونی دیده می‌شود، زیرا مانند بسیاری از مرگ‌ها دلیل چند علتی است. در واقع، اگرچه تخمین زده می‌شود که سالانه ۴۰۰۰۰ نفر بر اثر آن در بریتانیا جان خود را از دست می‌دهند، اما تنها در سال ۲۰۲۰ میلادی بود که آلودگی هوا برای اولین بار در گواهی فوت «الا آدو کیسی دبره» ۹ساله ثبت شد که از آن زمان الهام بخش یک لایحه برجسته به نام «قانون الا» برای تضمین حق بریتانیا برای داشتن هوای پاک شده است.

با این وجود، علم مرگ زودرس بر اساس حکایت یا قضاوت پزشکی قانونی عمل نمی‌کند و ساده‌تر از آن چیزی که تصور می‌شود باعث مرگ و میر بیش‌تر می‌شود. سوال این است: چه مدت زمانی؟

پروژه شاخص زندگی کیفیت هوای دانشگاه شیکاگو یک ابزار قابل توجه و آسان برای استفاده را ارائه می‌دهد که به شما امکان می‌دهد آن پاسخ را تا سطح شهر‌های کوچک در سراسر جهان ردیابی کنید و از داده‌های ۲۴ساله استفاده نمایید. در سراسر جهان، به دلیل آلودگی هوا امید به زندگی به طور کلی ۲.۲ سال کاهش می‌یابد که معادل ۱۷ میلیارد سال زندگی از دست رفته سالانه به دلیل مه دود است.

طبق ارزیابی پروژه شاخص زندگی کیفیت هوای دانشگاه شیکاگو در ایالات متحده جایی که تحقیقات جداگانه نشان می‌دهد ممکن است سالانه ۳۵۰۰۰۰ نفر بر اثر آلودگی ناشی از سوزاندن سوخت‌های فسیلی جان خود را از دست دهند امید به زندگی به طور کلی ۰.۲ سال کاهش می‌یابد. شاید میزان خیلی زیادی به نظر نرسد. با این وجود، طبق استاندارد‌های جهانی این طور نیست. شاید به خصوص برای سلامت، معیار‌های نسبی تنها مواردی نیستند که اهمیت دارند و میانگین‌هایی مانند این داده تفاوت‌های بزرگ بین گروه‌ها و مناطق را پنهان می‌کنند.

در کالیفرنیا این تاثیر سه برابر بیش‌تر است و از سال ۱۹۹۸ بهبود کیفیت هوا در سراسر ایالت به هیچ وجه تاثیر آلودگی را بر مرگ و میر کاهش نداده است در واقع از ۰.۵ سال در آن زمان به ۰.۶ امروز افزایش یافته است. امروز در مناطقی از لس آنجلس و سانفرانسیسکو اگر آلودگی محلی کمتر از میزان توصیه شده سازمان بهداشت جهانی کاهش یابد ساکنان آن مناطق میانگین عمر صرفا بیش از یک سال را تجربه خواهند کرد.

بخش اعظم ایالت‌ها و مناطق امریکا دقیقا بالاتر از این آستانه قرار دارند. با این وجود، با توجه به وضعیت هوای جهانی، دو سوم جمعیت جهان در مکان‌هایی زندگی می‌کنند که میزان ذرات معلق از ۲۵ میکروگرم بر متر مکعب فراتر می‌رود آستانه‌ای که پنج برابر بیش‌تر از میزان تعیین شده استاندارد توسط سازمان بهداشت جهانی است و بیش از نیمی از آنان با آلودگی بالای ۳۵ میکروگرم در متر مکعب زندگی می‌کنند که هفت برابر بیش از میزان استاندارد است.

طبق داده‌های پروژه شاخص زندگی کیفیت هوای دانشگاه شیکاگو رعایت این استاندارد طول عمر بیش از یک میلیارد نفر را بیش از پنج سال افزایش می‌دهد. در شمال هند جایی که آلودگی هوا در بدترین وضعیت قرار دارد این موضوع طول عمر افراد را به میزان قابل توجهی کاهش می‌دهد این میزان در دهلی ۱۰ سال و بیهار و اوتارپرادش ۸ سال است.

همان طور که در مورد هر آلاینده‌ای صدق می‌کند میزان کشندگی تنها معیار آسیب نیست در واقع سخت‌ترین استاندارد است که در نهایت کوچک‌ترین ارقام را ایجاد می‌کند، زیرا تعداد زیادی از افراد از پیامد‌های آلودگی و نه لزوما از جانباختن بر اثر آن رنج می‌برند. اگر مقیاس تاثیرگذاری آلودگی هوا بر سلامتی افراد را گسترش دهید تاثیر به قدری بزرگ می‌شود که تقریبا به تمام جنبه‌های قابل سنجش سلامت انسان آسیب می‌رساند: بیماری‌های تنفسی، بیماری‌های قلبی، سرطان و سکته مغزی، آلزایمر، پارکینسون و زوال عقل، عملکرد شناختی و حافظه، تولد زودرس، وزن کم هنگام تولد، مرگ نوزاد و ناهنجاری قلبی، بیش فعالی و اختلالات طیف اوتیسم، بیماری روانی، افسردگی، خودکشی و خودآزاری و آسیب رساندن به خویش.

تقریبا با هر بار بروزرسانی داده وضعیت بدتر از قبل به نظر می‌رسد. پاییز گذشته نتیجه مقاله‌ای در «لندن ریویوآور بوکز» در مورد بیرحمی آلودگی هوا نشان دهنده افزایش تهدید این عامل برای رشد جنین و سلامت نوزادان بود.

بر اساس گزارش سال ۲۰۲۰ State of Global Air سالانه ۵۰۰۰۰۰ نوزاد بر اثر آلودگی هوا جان خود را از دست می‌دهند که یک پنجم کل مرگ و میر نوزادان است. طبق نتیجه گزارش نشریه «لنست» در جنوب آسیا آلودگی هوا سالانه باعث ۳۴۹۰۰۰ مرده‌زایی و سقط جنین می‌شود که بیش از یک مورد از هر ۱۵ بارداری در آنجاست. در هند، بر اساس گزارش «گلوبال ایر» گمان می‌رود که بیش از ۱۰۰۰۰۰ نوزاد در سال ۲۰۱۹ میلادی جان‌شان را از دست داده باشند.

نتیجه مطالعه‌ای دیگر نشان می‌دهد در سراسر جهان آلودگی هوا سالانه باعث حدود شش میلیون تولد نارس و نزدیک به سه میلیون نوزاد کم وزن می‌شود. بر اساس بررسی متون اخیر در مجله پزشکی نیوانگلند «تقریبا ۷.۴ میلیون کودک در ایالات متحده بین سال‌های ۲۰۰۸ تا ۲۰۱۲ میلادی هرساله در معرض دود ناشی از آتش سوزی‌های آسیب رسان به ریه‌ها قرار گرفتند». نویسندگان آن مقاله نوشته بودند: «این تعداد در سالیان اخیر افزایش یافته است، زیرا آتش سوزی‌های بزرگ جنگل‌ها در غرب ایالات متحده حتی بیشتر شده است. قرار گرفتن در معرض آن در دوران کودکی با تشدید آسم، خس خس سینه، ذات الریه و برونشیت همراه است».

در نقاط دیگر جهان نیز حذف سوخت‌های فسیلی و سوزاندن محصولات کشاورزی اگرچه برای سلامت محلی بسیار مفید است، اما ممکن است هنوز نسبت به مقیاس مشکل ناکافی باشد. بر اساس مطالعه‌ای که ماه گذشته توسط محققان «ام آی تی» منتشر شد به دلیل گردش مداوم گرد و غبار، نمک دریا و مواد آلی تولید شده توسط پوشش گیاهی، حتی حذف کامل آلودگی‌های ناشی از انسان هم چنان نیمی از جمعیت جهان را در معرض سطوح ذرات معلق ناامن می‌داند. پژوهشگران سازمان بهداشت جهانی دریافته‌اند زمانی که آلودگی با گرمای شدید ترکیب شود خطر مرگ و میر کلی می‌تواند بیش از ۲۰ درصد افزایش یابد.

این صرفا داده‌ای برای وحشت آفرینی یا توصیه‌ای برای پایان دادن به سوزاندن سوخت‌های فسیلی نیست. این چشم‌انداز زندگی زندگی روزمره را به تصویر می‌کشد. با این وجود، تعداد کمی از ما به این موضوع توجه می‌کنیم شاید تعداد کمی از ما هنوز برای سازماندهی سیاست‌های عمومی پیرامون کیفیت هوا بسیج می‌شویم. دلیل آن چیست؟

در ایالات متحده، هشدار در مورد آلودگی در یک مورد واکنش سیاستی عظیمی را در قالب قانون هوای پاک ایجاد کرد که طبق گزارش شورای دفاع از منابع طبیعی هنوز هم هر سال جان ۳۷۰۰۰۰ نفر را نجات می‌دهد و تا ۳.۸ تریلیون دلار سود اقتصادی سالانه یعنی ۳۲ برابر هزینه اجرای آن را به ارمغان آورده است.

چین در یک دهه پیش در زمره آلوده‌ترین کشور‌های جهان با بیش از ۳۰ میلیون مرگ ناشی از آلودگی هوا بین سال‌های ۲۰۰۰ تا ۲۰۱۶ میلادی قرار داشت (تن‌ها یک ثانیه به این تعداد فکر کنید). با این وجود، در فاصله سال‌های ۲۰۱۳ تا ۲۰۲۰ میلادی سطح آلودگی ۴۰ درصد کاهش یافت و در نتیجه این کشور امید به زندگی خود را حدود دو سال افزایش داد. این دستاورد که در کمتر از یک دهه به دست آمده است بیشتر از دستاورد‌هایی است که ایالات متحده طی سه سال به دست آورد.

با این وجود، به دلیل آن که همه چیز می‌تواند همزمان وحشتناک و همزمان در حال بهبود باشد در یک زمان عادی و ظالمانه و در عین حال عملا نامرئی باشد آلودگی هوا همچنان هرساله جان یک میلیون نفر را در چین می‌گیرد. در قاره آفریقا که جمعیت کمتری دارد یک میلیون دیگر مرگ و میر بر اثر آلودگی هوا را به این رقم بیافزایید.

این داده‌ها چیزی را نشان می‌دهند که اغلب «منحنی کوزنتس زیست محیطی» نامیده می‌شود: هرچه کشور‌ها ثروتمندتر می‌شوند ابتدا آلوده‌تر می‌شوند و سپس زمانی که ثروتمند شوند کمتر آلوده خواهند شد و احتمالا آلودگی هوا در سطح جهانی در حال بهبود است. مطمئنا در بیش‌تر نقاط جهان خارج از آفریقا و جنوب آسیا از بار آلودگی کاسته شده است و کاهش زغال سنگ و انقلاب خودرو‌های الکتریکی احتمالا آن را سبک‌تر خواهد کرد. اکنون ۹۰ درصد جمعیت جهان در مکان‌های زندگی می‌کنند که انرژی‌های جایگزین تجدیدپذیر ارزان‌تر از انرژی‌های کثیف هستند.

مطمئنا این استدلال بسیار قوی برای بازنشستگی زغال سنگ بدترین مجرم سلامت عمومی است. بر اساس داده‌های منتشر شده به ازای هر ۱۰۰۰ نفر در اروپا که زغال سنگ در یک سال معین برق برای آنان تامین می‌کند جان یک نفر را نیز می‌گیرد.

البته نتایج ارزیابی صورت گرفته که در این مقاله به آن اشاره کردم نسبتا جدید هستند و این نوع افشاگری‌ها اغلب زمان می‌برد تا پاسخ‌های اجتماعی یا سیاسی بزرگی را ایجاد کنند. (به تغییرات اقلیمی نگاه کنید جایی که در سه دهه پس از به صدا درآمدن هشدار جهانی در مورد گرمایش، کربن بیش‌تری نسبت به تمام تاریخ بشری که قبلا منتشر شده بود تولید و منتشر شده است).

هم چنین، ضروری است که میزان تاثیر آلودگی هوا را بر زندگی خود درک کنیم. به نظر می‌رسد آلودگی هوا سالانه باعث مرگ تعداد افرادی معادل با افراد جانباخته بر اثر ابتلا به سرطان و قدری کم‌تر از افراد جانباخته بر اثر بیماری‌های قلبی می‌شود. این امر منجر به مرگ و میر بسیار بیش‌تر از جنگ یا تروریسم می‌شود و آسیب بیشتری نسبت به سیگار و الکل به سیگاری‌ها و مصرف کنندگان الکل وارد می‌کند.