چه کسی امپراتوری پریگوژین را تصاحب خواهد کرد…؟

 نیویورک تایمز در گزارش آورده که با این وجود، هیئت روس که هفته گذشته به سه کشور آفریقایی سفر کرد توسط شخصیت بسیاری متفاوتی رهبری شد: “یونس بک یوکوروف” خشک و جدی معاون وزیر دفاع روسیه. او با پوشیدن یک یونیفورم و یک تلنیاشکا تی‌شرت‌های راه راه که از قرن نوزدهم میلادی بخشی از یونیفورم نیرو‌های نظامی روسیه بوده این پیام را به رهبران قاره آفریقا ارسال کرده که خویشتندار است و با زبانی مودبانه و رسمی با آنان صحبت خواهد کرد. او با شرکت در کنفرانسی خبری در بورکینافاسو گفت:”ما تمام تلاش خود را برای کمک به شما انجام خواهیم داد”. تضاد رفتارش با رفتار جلف و خودنمایانه پریگوژین نمایانگر بود. یوکوروف با سخن و رفتار خود یک پیام را ارسال کرد: پس از مرگ پریگوژین در جریان سانحه هوایی در ماه گذشته عملیات روسیه در آفریقا تحت مدیریت تازه‌ای قرار خواهد گرفت.

روزنامه “نیویورک تایمز” برای تهیه این گزارش با بیش از دوازده مقام فعلی و سابق در واشنگتن، اروپا، آفریقا و روسیه و چهار شهروند روس که برای پریگوژین کار می‌کردند صحبت کرده تا به درک عمیق‌تری درباره جنگ بر سر دارایی‌های پریگوژین در میان بازیگران اصلی ساختار قدرت روسیه دست یابد.

این افراد بر سر این موضوع اجماع نظر داشتند که این مبارزه به دلیل وفاداری طولانی مدت اعضای واگنر به پریگوژین وضعیت پیچیده‌ای به خود گرفته است. اکثر آنان اشاره می‌کنند که بعید به نظر می‌رسد ساختار واگنر که تبدیل به تشکیلاتی شبیه یک فرقه مذهبی شده کاملا از بین برود. “سرگئی مارکوف” تحلیل‌گر طرفدار کرملین در مسکو می‌گوید پریگوژین نشانه‌ای از اختلال در عملکرد بود. با این وجود، تقلا برای دارایی‌های پریگوژین پیامد‌های گسترده‌ای دارد.

گروه شبه نظامی تحت رهبری او موثرترین نیروی جنگی روسیه در اوکراین در سال گذشته بود و پراکندگی آن سوالاتی را در مورد توانایی روسیه به منظور انجام حملات جدید مطرح می‌سازد. هم‌چنین، گروه رسانه‌ای تحت هدایت پریگوژین مزرعه ترول آنلاین را ایجاد کرده بود که در تضعیف نهاد‌های دموکراتیک در سراسر جهان نقش موثری ایفا کرد. عملیات واگنر در هیچ کجا برای روسیه ارزشی بیش‌تر از کشور‌های آفریقایی از جمله لیبی و جمهوری آفریقای مرکزی ندارد جایی که مزدوران آن گروه اعتماد و ثروت را با جلب حمایت خودکامگان منطقه‌ای کسب کرده بودند.

مقام‌های غربی که از ارزیابی‌های اطلاعاتی محرمانه مطلع شده اند می‌گویند دو آژانس جاسوسی روسیه سرویس اطلاعات خارجی( S.V.R. و سازمان اطلاعات نظامی G.R.U.) در حال رقابت برای تصاحب جنبه‌های کلیدی عملیات پریگوژین هستند. دو مقام از دولت‌های مختلف گفتند که سرویس اطلاعات خارجی احتمالا کنترل رسانه‌های تبلیغاتی واگنر و عملیات انتشار اطلاعات نادرست آنلاین آن گروه که کشور‌های خارجی را هدف قرار می‌دهد را برعهده خواهند گرفت در حالی که وزارت دفاع و سازمان اطلاعات نظامی روسیه می‌توانند در عملیات میدانی واگنر شرکت کنند.

رفتار یوکوروف در آفریقا نشانه‌هایی از چرخش در رویکرد روسیه را نشان داد چرخشی مبنی بر آن که شاخه اطلاعات نظامی نقش کلیدی را در هر اتفاقی خواهد داشت. این هیئت شامل یکی از جاسوسان ارشد روسیه، ژنرال “آندری وی آوریانوف” بود که به رهبری یک واحد زبده و متخصص در زمینه خرابکار و ترور در خارج از کشور شهرت داشته است. در ویدئو‌های منتشر شده توسط بورکینافاسو و مالی ژنرال آوریانوف در کنار یوکوروف دیده می‌شود. مقام‌های غربی معتقدند آوریانوف نامزدی قوی برای نظارت بر برخی از عملیات واگنر خواهد بود.

مقام‌های آمریکایی به “نیویورک تایمز” گفتند که پریگوژین هم‌چنین به دنبال کسب سود‌های جدید از سرمایه‌گذاری‌های گسترده آفریقایی بود که شامل فعالیت‌های نظامی، تجاری و تبلیغاتی در بسیاری از کشور‌ها می‌شد. عملیات واگنر باعث تقویت رژیم‌های نظامی متزلزل شد و تجارت الماس، طلا و انتشار اطلاعات نادرست و حتی ساخت فیلم‌هایی برای تجلیل از فعالیت واگنر در آن قاره را شامل می‌شد. با این وجود، مقام‌های امریکایی اشاره کردند که ادعای پوتین مبنی بر آن که عملیات‌های آفریقایی پریگوژین برای او ۴ میلیارد دلار درآمد به همراه داشته بسیار اغراق‌آمیز به نظر می‌رسد.

نزاع پریگوژین و یوکوروف از کجا آغاز شد؟

در ماه‌های منتهی به شورش واگنر علیه مسکو پریگوژین بسیار جسورتر شده بود. مقام‌های غربی و سازمان ملل گفته بودند در بهار سال جاری سعی کرده بود با قاچاق موشک‌های زمین به هوا برای یک گروه شبه نظامی بدنام توازن قوا را در جنگ داخلی سودان تغییر دهد. مقام‌های امریکایی در ماه فوریه به رئیس جمهور چاد هشدار دادند که پریگوژین قصد دارد او را ترور کند.

مقام‌های ارشد واگنر در اواخر ماه ژوئن به شرق لیبی سفر کردند تا با “خلیفه حفتر” مرد قدرتمندی که در حمله به طرابلس در سال ۲۰۱۹ میلادی به او کمک کرده بودند ملاقات کنند. در تاریخ ۳۰ ژوئن حمله پهپادی مرموزی به پایگاه اصلی واگنر در شرق لیبی صورت گرفت و پرسش‌هایی را در مورد آسیب پذیری واگنر مطرح ساخت. سپس مقام‌های ارشد کرملین سفر‌های شان به کشور‌های آفریقایی را آغاز کرده و این پیام را ارسال نمودند که روسیه در حال تغییر دادن شکل بازی خود در آن قاره است. رهبری این ماموریت برعهده یوکوروف بود که پیش‌تر به عنوان فرمانده هوابرد و فرماندار منطقه اعتباری نظامی و سیاسی کسب کرده بود.

پریگوژین در جریان شورش علیه مسکو به طور علنی او را تحقیر کرده و مورد سرزنش قرار داده بود. اکنون یوکوروف فرصتی برای انتقام گرفتن از پریگوژین در اختیار داشت. او با سفر به سوریه یکی دیگر از پایگاه‌های واگنر و چند کشور آفریقایی به دنبال آن بود تا نیرو‌های واگنر را تحت کنترل مسکو قرار دهد.

یوکوروف نه تنها درصدد بود تا نظر رهبران آفریقایی و سوری را به سوی خود جلب کند تا وفاداری شان را از پریگوژین به شخص او تغییر دهند بلکه باید سربازان واگنر که به پریگوژین وفادار بودند را نیز قانع می‌کرد از وزارت دفاع تبعیت نمایند. رقابت داغ شد. در اواخر ژوئیه تظاهراتی هماهنگ به نفع واگنر در مالی، بورکینافاسو و جمهوری آفریقای مرکزی آغاز شد. برخی از تظاهرکنندگان واگنر را تشویق می‌کردند و می‌گفتند: “متشکریم روسیه! متشکریم واگنر”!

چند هفته پس از آن پریگوژین برای سفر به سراسر آفریقا به آن قاره بازگشت. دیپلماتی غربی می‌گوید او به آفریقای مرکزی رفت و در آنجا با جنگجویان واگنر و رئیس جمهور آن کشور دیدار داشت تا در مورد معاملات تجاری تازه گفتگو کند. پس از آن او به سودان رفت و با رهبران همان گروه شبه نظامی که واگنر موشک در اختیارش قرار داده بود دیدار داشت. آنان به پریگوژین یک جعبه شمش طلا هدیه دادند. مقام‌های فرانسوی می‌گویند او سپس به لیبی رفته بود.

به موازات آن یوکوروف نیز در حال انجام سفر‌های تازه‌ای بود. او به لیبی سفر کرد. به گفته منابع آگاه او به خلیفه حفتر گفته بود روسیه در حال تنظیم مجدد روابط خود خواهد بود و طبق برنامه روسیه جنگجویان واگنر در قاره آفریقا باقی می‌مانند، اما اطلاعات نظامی روسیه مسئول اقدامات شان خواهد بود. یوکوروف پیش از ترک لیبی اسلحه‌ای به حفتر هدیه داد هدیه‌ای نمادین در کشوری که “معمر قذافی” دیکتاتور ساقط شده آن یک تپانچه با روکش طلا داشت.

پسر پریگوژین چه میزان شانس برای تصاحب امپراتوری پدرش دارد؟

“ماکسیم شوگالی” مشاور سیاسی گروه واگنر که اکنون در سنت پترزبورگ به سر می‌برد در گفتگو با “نیویورک تایمز” این ایده را رد کرد که دولت روسیه می‌تواند به طور کامل واگنر را تصاحب کند و معتقد است “پاول پریگوژین” پسر کم‌تر شاخته شده او وارث بالقوه امپراتوری اش خواهد بود.

او با اشاره به پاول گفت: “من فکر می‌کنم او باید برخی از مشکلات را برطرف کند. تا آنجا که من می‌دانم او آماده این کار است”.

برخی از کارشناسان موافق هستند که پاول پریگوژین که در دهه دوم عمرش به سر می‌برد تلاش خواهد کرد تا شرکت‌های پدرش را کنترل کند. ایالات متحده سال گذشته او را تحریم کرد و اعلام نمود که او سه شرکت املاک و مستغلات را در سن پترزبورگ تحت کنترل دارد. پریگوژین سال گذشته پیش از مرگ‌اش گفته بود پسرش در سوریه جنگیده بود ادعایی که قابل تایید نیست.

پاول ممکن است بتواند برخی از دارایی‌های داخلی پدرش که منابع مستقل خبری آن را در حدود ۸۰۰ میلیون دلار در سال ۲۰۲۲ برآورد کرده بودند کنترل کند، اما برای ادامه کار در خارج از کشور جایی که دولت‌ها حمایت ژئوپولیتیک مسکو را دنبال می‌کنند به تلاش بیش‌تری نیاز دارد. مقام‌های امریکایی می‌گویند ده‌ها شرکت خصوصی وجود دارند که می‌توانند در نظارت بر عملیات شبه‌نظامی نیز مشارکت داشته باشند. مرگ پریگوژین تنها اشتهای برخی از کشور‌های آفریقایی را برای روابط قوی‌تر با کرملین تشدید کرده به ویژه کشور‌هایی که پیش‌تر نسبت به واگنر محتاط بودند از جمله بورکینافاسو.

زمانی که یوکوروف هفته گذشته به بورکینافاسو سفر کرد؛ سروان “ابراهیم ترائوره” رهبر ۳۵ ساله آن کشور که سال گذشته با یک کودتای نظامی قدرت را به دست گرفت از او استقبال کرد. ترائوره که با فرانسه به دلیل سابقه استعماری آن کشور در قاره آفریقا خصومت دارد در ماه ژوئیه در دیدار گرمی با پوتین گفته بود: “روسیه بخشی از خانواده آفریقاست”.