شنبه, ۲۵ اسفند ۱۴۰۳ / ۲۲:۴۸:۳۵
هزاران عامل برای تغییر وضعیت آب در کشور دخیل است. از سیاستگذاری کلان گرفته تا فرهنگ بومی جامعه، اما تا یک تصمیم بزرگ گرفته نشود هیچ یک از مشکلات حل نمی‌شود. سیاستگذاری در بخش آب کشور مانند مدیریت انرژی با شکست مواجه شده است. سیاست‌های استفاده شده اشتباه بوده و تا زمانی که شکست پذیرفته […]
دکتر سعید جمالی با تشریح شرایط خشکسالی در تهران و روند مصرف آب گفت: «ما همیشه کاسه منابع و مصارف را باهم داریم، زمانی مشکل ایجاد می‌شود که این دو با هم یکسان نباشند، به این معنا که مصارف از منابع پیش می‌گیرد. در این صورت مجبور می‌شویم بین مصارف یک رقابت ایجاد کرده و بر اساس سیاست‌ها اولویت بندی کنیم. در عین حال ممکن به جایی برسیم که منابع آبی در حدی باشد که نیاز‌های پایه و اساسی نیز مشکل پیدا می‌کند. آب شرب و بهداشت نیاز‌های اساسی مردم بر پایه آب را تشکیل می‌دهد و بالاتر از کشاورزی و صنعت قرار دارد. از سوی دیگر کشور ما در یک اقلیم گرم و خشک قرار دارد و متوسط بارش کمتر از یک سوم جهانی و قاعدتا بروز مشکل آب طبیعی است. حالا زمانی که با خشکسالی و کم بارشی مواجه می‌شویم، شدت کم آبی بیشتر نمایان می‌شود. در مصارف نیز تا به الان رفتاری سهل انگارانه داشته‌ایم، مانند کسی می‌مانیم که درآمد کمی دارد، اما هزینه‌ها سر به فلک کشیده است.»
این کارشناس حوزه آب معتقد است: «ما در سایر استان‌ها هم مساله آب را داشته‌ایم و اعتراضاتی درباره آن نیز صورت گرفته است، اما چون ایران کشوری متمرکزگراست و همه چیز را در پایتخت قرارداده‌ایم و به همین دلیل صدای بحران در تهران بلندتر به گوش می‌رسد. ما درسال‌های اخیر در اصفهان و همدان بحران آب داشتیم که گاهی به تنش و درگیری اجتماعی نیز منجر شده است، اما جمعیت و اهمیت تهران باعث شده تا تبعات کم آبی سنگین‌تر باشد. کم آبی در تهران بزرگنمایی نیست و آمار‌های سایت هواشناسی نشان می‌دهد که تهران در سال ۱۴۰۳ یکی از کم بارش‌ترین‌ها در ۶۰ سال اخیر بوده است.»
در هفته‌های اخیر گزارش‌های مبنی بر انتقال آب از دریای عمان به تهران منتشر و از سوی دیگر طرح احداث ۱۰۰ حلقه چاه در اطراف تهران برای پایدار شدن شرایط در سازمان آبفا در حال بررسی است. دکتر جمالی معتقد هستند: «در این شرایط وقتی با خشکسالی شدیدی مواجه می‌شویم تفکر غالب تصمیم گیران به دنبال احداث سد جدید یا انتقال آب از جایی به جای دیگر می‌روند و اساسا به دنبال حل مشکل مصرف نیستند. احداث حلقه‌های چاه در اطراف تهران، مانند بیماری است که شرایط وخیمی دارد و با تشخیص پزشک معالج یک داروی بسیار مضر برای حفظ بقای فرد استفاده می‌شود.»
وی افزود: «احداث حلقه‌های چاه مانند مسکنی می‌ماند که در مدت کوتاه می‌تواند درد را کاهش دهد، اما در بلند مدت آسیب بیشتری میزند. انتقال آب نیز از دریای عمان به تهران بدون توجه به بار فنی از لحاظ اقتصادی و محیط زیستی قابلیت اجرایی ندارد.»
دکتر جمالی درباره راه حل برون رفت از شرایط بحرانی آب گفت: «هزاران عامل برای تغییر وضعیت آب در کشور دخیل است. از سیاستگذاری کلان گرفته تا فرهنگ بومی جامعه، اما تا یک تصمیم بزرگ گرفته نشود هیچ یک از مشکلات حل نمی‌شود. سیاستگذاری در بخش آب کشور مانند مدیریت انرژی با شکست مواجه شده است. سیاست‌های استفاده شده اشتباه بوده و تا زمانی که شکست پذیرفته نشود و اصرار بر شیوه‌های غلط داشته باشیم نتیجه از پیش نخواهیم برد. از سویی دیگر اصلاح طرز تفکر مردم که اعتقاد دارند به دلیل ارزان بودن قیمت آب اجازه دارند به هر نحو استفاده کنند، یکی از راه‌های صرفه جویی در آب و ارزشمند شمردن آن است. در صورتی که مردم ارزشی برای آب قائل نباشند، همچنان پیاده رو و ماشین را با آب شرب تمیز می‌کنند. واقعی کردن قیمت آب یکی از ابزار‌های کنترل مصرف آن است و به نظر می‌رسد ابزار موثری باشد. تجربه نشان داده است که هرگاه یک محصول و خدمت بر اساس قیمت واقعی باشد، مصرف بیهوده آن کاهش می‌یابد، البته وضعیت اقتصادی مردم و تورم نیز توسط دولت باید سنجیده شود.»
وی افزود: «در حوزه کشاورزی، سیاست‌های کلان خودکفایی باید تغییر کند. برای تولید یک محصول کشاورزی باید شرایط کشور سنجیده شود که ورود چه محصولی در این حوزه در مقابل مصرف آب برای کشور به صرفه است، در این صورت باید از تولید محصولاتی که با الگوی بارشی و حجم آب کشور سازگار نیست جلوگیری کرد. این وظیفه سیاستگذاران است که در این زمینه چاره بیاندیشند.»
