پیک قلم به نقل از فرهیختگان گزارش می دهد: در دوران طالبان نه‌تنها از شدت انفجارهای تروریستی در افغانستان کاسته نشده است، بلکه چنین اقداماتی شاهد افزایشی چشمگیر بوده‌اند. روز گذشته یکی از این حملات، مسجدی در ولایت بحران‌زده ننگرهار را هدف قرار داد. به گزارش شبکه الجزیره، این حمله که در شهرستان «سپین غر» رخ داد، باعث شهادت دو تن و زخمی شدن ۱۸ تن دیگر شد. آخرین حملات از این دست کمتر از یک‌ماه پیش در روز ۱۵ اکتبر (۲۳ مهر) مسجد «امام بارگاه فاطمیه» شهر قندهار را که محل برگزاری نماز جمعه شیعیان بود، هدف گرفت. در این حمله ۱۵۰ تن از نمازگزاران به شهادت رسیده و ۲۰۰ تن دیگر زخمی شدند. یک هفته پیش از انفجار قندهار نیز انفجار مشابهی در روز ۸ اکتبر (۱۶ مهر)، نمازگزاران مسجد «سیدآباد» در منطقه خان‌آباد ولایت قندوز را به خاک و خون کشید. این مسجد نیز محل برگزاری نماز جمعه شیعیان بود. در این انفجار ۶۰ تن به شهادت رسیده و ۱۰۷ تن دیگر زخمی شدند. حملات به مساجد مسلمان افغانستان در ماه اکتبر اما منحصر به این دو انفجار و همچنین شیعیان نبود. تنها پنج روز قبل از انفجار مسجد شیعیان در قندوز، داعش به مسجد محل برگزاری ختم مادر ذبیح‌الله مجاهد، سخنگوی طالبان حمله کرد. در لحظه وقوع انفجار بمب تعدادی از مقامات طالبان در مسجد حضور داشتند، اما به آنها آسیبی نرسید. مهاجمان به‌دلیل ناتوانی از ورود به مسجد، بمب خود را در خارج از آن منفجر کردند. با این‌حال انجام عملیات در کابل پایتخت افغانستان و همچنین هدف قراردادن شهر قندهار در جنوب و قندوز در شمال، اقداماتی در راستای نشان دادن توانایی‌های داعش در سراسر افغانستان بودند. این حملات انتحاری نیز گرچه تلفات پرتعدادی برجای گذاشتند، اما به حملات سلسله‌واری منجر نشدند. این موضوع نقطه تمایز حملات پیشین با انفجار رخ‌داده در ننگرهار است. انفجار مسجد مسلمانان در این ولایت گرچه با حملات پیشین داعش دارای تشابهاتی است، اما تمایز موجود در این عملیات آن را خاص می‌سازد. در ننگرهار انفجار صورت‌گرفته، عملیاتی در خانه برای داعش به‌حساب می‌آمد و نه اقدامی در خانه دشمن. این تهاجم حرکتی منحصربه‌فرد در ننگرهار نیست، بلکه گامی در راستای حملات متعدد تروریستی در این ولایت به‌شمار می‌رود.
ننگرهار کجاست؟
ننگرهار یک استان پشتون‌نشین در جنوبشرق افغانستان است؛ جایی که محل نفوذ شبکه حقانی، شاخه اسرارآمیز و البته مخوف طالبان به‌حساب می‌آید. محل اصلی فعالیت این شبکه استان‌های خوست و پکتیکا است که در مجاورت ننگرهار قرار دارند. رهبران اصلی این شبکه از شاخه قبیله‌ای «زردان» هستند که یکی از زیرمجموعه‌های قوم پشتون است؛ بیشتر آنها در ولایت پکتیکا سکونت دارند. در همسایگی جنوبشرق افغانستان، منطقه قبایلی پاکستان قرار دارد که این منطقه نیز محلی برای اختفا و فعالیت شبکه حقانی به‌شمار می‌رود. نکته مهم آنکه جنوبشرق افغانستان به‌خصوص ننگرهار منطقه‌ای ویژه برای گروه داعش به‌حساب می‌آید و به کانون حملات این گروه تروریستی تبدیل شده است. ننگرهار نقطه اصلی استقرار نیروهای داعش در دو کشور افغانستان و پاکستان است. مقامات طالبان اصرار دارند که داعش قدرت چندانی در افغانستان ندارد، اما عملیات‌های متعدد این گروه علیه طالبان که بخشی از آنها به‌صورت رسمی توسط طالبان تایید شده‌اند، خلاف این موضوع را اثبات می‌کند. در این مدت داعش در نقاط متعددی از شمال و جنوب افغانستان دست به کشتار مردم زده و در ننگرهار نیز به دفعات مردم و نیروهای طالبان را هدف گرفته است. نخستین اقدامات داعش در ننگرهار تنها یک‌ماه پس از سقوط کابل که در روز ۲۴ مرداد به‌دست طالبان افتاد، آغاز شدند. روزهای شنبه ۱۸ سپتامبر و یکشنبه ۱۹ سپتامبر (۲۷ و ۲۸ شهریور) جلال‌آباد مرکز ولایت ننگرهار شاهد سلسله‌انفجارهایی بود. اواخر هفته نیز در تاریخ چهارشنبه ۲۲ سپتامبر (۳۱ شهریور) مهاجمان داعش با حمله به یک پست امنیتی در این شهر دو عضو طالبان را به‌همراه یک عابر کشتند. در همان زمان ساکنان ننگرهار از شنیده شدن صدای دو انفجار در جلال‌آباد خبر دادند. طالبان بدون ارائه جزئیاتی تنها وقوع انفجارها را تایید کرد. شاهدان عینی اما اعلام کردند دو تن از اعضای طالبان که در تلاش برای خنثی‌سازی مواد انفجاری بوده‌اند، بر اثر انفجار زخمی شده‌اند. در روز ۲۶ مهرماه «عبدالله عزام» که یک عضو بخش مطبوعاتی گروه طالبان است، با انتشار یک ویدئو اعلام کرد نیروهای امنیتی این گروه موفق شده‌اند والی داعش در ننگرهار را دستگیر کنند. این دستگیری اما اثری فوری در کاهش اقدامات تروریستی داعش نداشت، به‌گونه‌ای‌که در روز شنبه ۲۳ اکتبر (یک آبان) مردان مسلح ناشناس گروهی از نیروهای طالبان را به رگبار بستند که باعث کشته شدن چهار تن از آنان شد. در صبح این روز نیز بر اثر انفجار بمب‌های کارگذاشته شده در مسیر کاروان موتورسواران طالبان در منطقه پل بهسود شهر جلال‌آباد دو غیرنظامی که یک تن آنها کودک بود کشته شده و چهار تن دیگر زخمی شدند. این حملات تنها بخشی از عملیات‌های داعش و گروه‌های افراطی حاضر در ننگرهار است که به رسانه‌ها راه یافته‌اند. به احتمال بسیار زیاد طالبان به‌دلیل سیاست خود مبنی‌بر «انکار قدرت داعش در افغانستان» چندان تمایلی به رسانه‌ای کردن تمام عملیات‌های داعش ندارد. طالبان توانایی خود در ایجاد امنیت را یکی از برگ‌های برنده خود می‌داند، گرچه همزمان با انکار قدرت داعش در افغانستان این موضوع را حربه خوبی برای جلب توجهات و کمک‌های بین‌المللی یافته است.
گروه حقانی و داعش
شبکه حقانی پیچیده‌ترین و پرتلفات‌ترین حملات انتحاری را به‌نسبت دیگر شاخه‌های طالبان سازماندهی کرده است. این حملات همچنین شامل تلفات زیادی از بین غیرنظامیان بوده است. همین مساله باعث شده این گروه ازلحاظ شیوه عملیاتی و شدت کشتارها گروهی شبیه به داعش تلقی شود. از حضور مشترک گروه حقانی و داعش در جنوب شرق افغانستان نمی‌توان نتیجه گرفت که این دو دارای «همکاری»های گسترده‌ای هستند، اما به‌دلیل جذابیت‌های یکسان این دو گروه برای افراط‌گرایان به‌سختی می‌توان میان «تفکرات» افراد دو گروه تمایز قائل شد. شبکه حقانی یک گروه محلی پشتون در افغانستان است که ریشه در مناسبات قبایلی این منطقه دارد و محل فعالیت خود را نیز تنها به منطقه تحت نفوذش به اضافه کابل محدود ساخته است. داعش اما دیدگاه‌های تکفیری و جهان‌شمول دارد و انسان‌ها را براساس عقاید دینی خود می‌کشد، درست برخلاف شبکه حقانی که با همان خشونت داعش، تنها با رقبایش درگیر است. این دو گروه شرق افغانستان را به‌جهت دورافتادگی انتخاب کرده‌اند، زیرا این منطقه یکی از بهترین نقاط برای فعالیت‌های مخفی است. ازسوی دیگر جمعیت زیاد این مناطق و همچنین رواج دو گونه افراط‌گرایی مذهبی و قومی چنین محلی را به بهترین مرکز جذب و آموزش تروریست‌ها تبدیل کرده است. از این‌رو شبکه حقانی و داعش در این منطقه احتمالا شاهد طیفی از رقابت‌ها و همکاری‌های متقابل براساس منافع‌شان هستند.
