کریدور زنگزور یا جاده ترامپ ؛ ایران چه باید بکند…؟

به گزارش پایگاه خبری تحلیلی پیک قلم؛ این ماجرا گرچه می تواند علیه امنیت و منافع ایران باشد ( و البته در صورتی هم می تواند نباشد) اما در نتیجه عملکرد ایران یا وزارت خارجه ایران نیست بلکه داستان، فراتر از تهران است. بیش از آنکه مربوط به ایران باشد متوجه روسیه است. علاوه بر این، نقش آفرینی امریکا و ترامپ در محیط قفقاز و رابطه ارمنستان – آذربایجان قابل پیش بینی بود.
ماجرا به سادگی قابل تحلیل است. نقش آفرینی روسیه در قفقاز افول کرد و امریکا جایگزین آن شد.
قدرت و نقش آفرینی روسیه در منطقه به دلایل متعدد و در راس آن جنگ اوکراین، تحریم های شدید و گسترده غرب و آسیب به تصویر و پرستیز مسکو، کاهش یافته است.

جمعه ۱۷ مرداد ۱۴۰۴ – امضای توافق صلح سران ارمنستان و جمهوری آذربایجان در حضور ترامپ در کاخ سفید. این توافق، شامل ایجاد جاده ترامپ در خاک ارمنستان برای اتصال خاک جمهوری آذربایجان و منطقه نخجوان است.

این افول روس ها، موازنه در منطقه را به هم زده و لاجرم زمینه را برای حضور و فعال شدن امریکا فراهم کرده است. افول روسیه باعث تضعیف حضور و نقش آفرینی این کشور در قفقاز شد باعث شد در ماجرای قره باغ، باکو بتواند این منطقه و مناطق اشغالی خود را از ارتش ارمنستان پس بگیرد. همانطور که خروج بخش زیادی از نظامیان روسیه از سوریه، موقعیت حکومت بشار اسد را به خطر انداخت و زمینه را برای سقوط حکومت بعثی دمشق تنها در ۱۱ روز حملات مخالفان مسلح فراهم کرد. همانطور که افول روسیه باعث کاهش نقش این کشور در ارمنستان شد و در نهایت دولت ایروان، در چرخش آشکار و تاریخی، به دنبال پایان دادن به حضور نظامی روسیه در ارمنستان، به سمت عضویت در اتحادیه اروپا و نزدیک شدن به اروپاست.

ارمنستان و آذربایجان در بیش از سه دهه اخیر یعنی دقیقا بعد از تجزیه شوروی و استقلال، بر سر منطقه قره باغ و دیگر مناطق شرقی آذربایجان وارد نزاع و درگیری و جنگ شدند. در همه این سال ها این روسیه و پوتین و کرملین بود که به عنوان یک ابرقدرت در میان این دو کشور کوچک ، میانجیگری می کرد و به نوعی با حرف شنوی هر دو طرف و تاثیرگذاری بر باکو و ایروان، تحولات منطقه کنترل می شد. با این حال با درگیر شدن روسیه در جنگ اوکراین و اعلام بیشترین تحریم های جهان علیه این کشور، گام به گام از تاثیرگذاری آن در قفقاز کم و کمتر شد. تا جایی که روابط دوجانبه دو کشور ارمنستان و اذربایجان با روسیه هم به سردی و تنش گرایید.

همزمان باکو و ایروان، نیازمند یک بزرگتر در سطح ابرقدرت توانمند و تاثیرگذار است.  دو کشور به یکدیگر اعتماد ندارند و سابقه ای از جنگ ها و درگیری های شدید را در کارنامه خود دارند. در این فضای بی اعتماد، در گذشته تنها روسیه بود که می توانست سران اذربایجان و اوکراین را پای یک میز بنشاند و دو طرف را متعهد به مواردی در برابر یکدیگر کند و دو کشور هم به این ابرقدرت اعتماد کنند.

ارمنستان از میانجیگری روسیه در جنگ دوم و سوم قره باغ به شدت نارضی بود و در کنار دیگر اتفاقات، اعتماد ایروان را به مسکو از میان برد.
کدام کشور می تواند جایگزین روسیه در میانجیگری میان ارمنستان و آذربایجان شود؟ کشور فرانسه عملا طرف ارمنستان را می گیرد. کشورهای آلمان و بریتانیا یا اتحادیه اروپا هم از قدرت لازم برای کنترل روابط ارمنستان – آذربایجان نیستند.

علاوه بر این، روسیه هم در واکنش محتاط آمیز و با تاخیر، از توافق ارمنستان و آذربایجان در کاخ سفید ، استقبال کرد. چون می داند فعلا زمان به سود مسکو نیست به ویژه اگر بخواهد بر سر این طرح اقتصادی، با شخص ترامپ علنی، سرشاخ شود.

بعد از امضای توافق صلح ارمنستان – آذربایجان در کاخ سفید و در حضور ترامپ و توافق سه طرفه با امریکا برای اجرای طرح کریدور زنگزور  با نام جدید ترامپ و توسط شرکت های امریکایی،  وزارت خارجه ایران، موضع منطقی و عقلانی و بر مدار منافع ایران اتخاذ کرد. موضع به دور از تندروی.

منبع: عصر ایران